پیچ خوردگی مچ پا: تعریف،علل،ارزیابی و درمان فیزیوتراپی
پیچ خوردگی مچ پا زمانی اتفاق می افتد که لیگامانهای حمایت کننده مچ پا فراتر از حد معمول کشیده و پاره شوند. این عارضه بسیار شایع بوده و افراد در هر سنی دچار این آسیب می شوند. بیشتر کشیدگی ها صدمات جزئی را ایجاد می کنند که میتوان با درمانهای خانگی مانند استراحت و استفاده از یخ بهبود یافت. با این حال در صورتی که تورم زیاد، راه رفتن دردناک و مشکل در مچ پا با وزن اندازی شدید، حتما به پزشک مراجعه کنید. اگر ارزیابی و تشخیص درست از علل آسیب، عدم درمان مناسب وفیزیوتراپی مچ پا انجام نشود. در کشیدگیهای شدید منجر به تضعیف مچ و افزایش احتمال آسیب بیشتر از درجات مختلف آسیبهای مچ پا می شود.مچ پای شما اگر بطور دائم دچار پیچ خوردگی شود. منجر به دردهای مزمن مچ پا، آرتروز مچ پا و بی ثباتی های مداوم مچ پا می گردد.
تعریف آناتومی مچ پا
لیگامان ها یا رباط ها نوارهای بافتی بسیار محکمی هستند که به استخوان های دو طرف مفاصل متصل میشند. در این حالت استخوان ها در کنار هم باقی مانده و از هم دور نمی شوند. رباط ها از طرف دیگر موجب میشوند تا استخوان های تشکیل دهنده مفاصل فقط در جهات خاصی حرکت کنند. در نتیجه مانع از حرکات استخوان ها در بعضی جهت ها میشوند.
در قسمت خارجی سه رباط قرار گرفته اند که عبارتند ار
- رباط تالوفیبولار قدامی Anterior talofibular ligament : این لیگامان از پایین قوزک خارجی به جلوی استخوان تالوس متصل میشود.
- رباط کالکانئوفیبولار Calcaneofibular ligament : این لیگامان از پایین قوزک خارجی به استخوان پاشنه متصل میشود.
- رباط تالوفیبولار خلفی Posterior talofibular ligament : این لیگامان از پایین قوزک خارجی به پشت استخوان تالوس متصل میشود.
بیشتر پیچ خوردگی های مچ پا در قسمت رباط های خارجی پا اتفاق می افتد.
علل آسیب پیچ خوردگی مچ پا
پیچ خوردگی مچ پا می تواند در طی فعالیتهای مختلفی اتفاق بیفتد که علل آسیب مچ پا شامل:
- پیاده روی یا انجام تمرینات ورزشی بر روی سطح ناهموار
- مشارکت در ورزشهایی که نیاز به عمل پرش یا چرخاندن و پیچاندن پا دارند – مانند دویدن ، بسکتبال ، تنیس ، فوتبال و فوتبال
در حین فعالیت های ورزشی. ممکن است شخص دیگری هنگام دویدن روی پایتان با پا ضربه بزند و باعث پیچ خوردن مچ پای شما شود. - در مواردی که فرد دارای مشکل تعادلی باشد تمایل به پیچ خوردن پا بیشتر می باشد.
- داشتن مچ پا ی ضعیف و بی ثبات یا سفت به دلیل آسیب قبلی
- پوشیدن کفش های پاشنه بلند یا نامناسب
علائم پس از پیچ خوردگی مچ پا
- تورم و کبودی : ممکن است تا حدی متورم باشد که بتوانید با فشار انگشت روی ناحیه جای فررفتگی دست خود را ببینید.
- درد : عصب های شما پس ار آسیب حساس تر بوده ، با حرکت یا وزن اندازی و در موارد شدیدتر حتی با لمس نیز دردناک می باشد.
- قرمزی و گرما : به علت پر خونی منطقه آسیب دیده است.
- بی ثباتی: در اثر آسیب رباطهای اطراف مفصل
- مشکل در راه رفتن: به علت محدودیت حرکتی ناشی از درد و تورم مفصل پس از آسیب رباطها
ارزیابی
پزشک با معاینه دقیق میزان کشیدگی رباطهای مچ پا را ارزیابی می کند. ارزیابی مچ پا می تواند شاملل موارد مختلفی ار جمله:
لمس و ارزیابی بالینی بیمار
تعیین میزان دامنه حرکتی مفصل : که بر اثر تورم و درد ممکن است که کاهش یابد.
عکس رادیولوژی: با استفاده از آن پزشک در میابد که به همراه کشیدگی و پارگی رباط مفصل شکستگی استخوان نیز اتفاق افتاده یا خیر.
MRI : در موارد مشکوک به آسیب شدید رباطها از این نوع تصویربرداری استفاده می شود.
سونوگرافی: این اسکن تصویربرداری به پزشک این امکان را می دهد که رباط مفصلی را به طور مستقیم حین حرکت مچ پا مشاهده کند. این به پزشک کمک می کند تا تعیین کند چه میزان ثبات مفصلی در رباط وجود دارد.
پس از معاینه ، پزشک میزان کشیدگی رباط را بر اساس میزان آسیب رباط ها درجه بندی کرده تا برنامه درمانی مناسب برای بیمار را تعیین کند.
پزشکان پس از ارزیابی مچ پا، کشیدگی رباط پا را بر حسب شدت و آسیب آن درچه بندی می کنند:
خفیف( درجه 1): رباطهای مچ پا کشیده شده اما پاره نمی شود. مچ پا پایدار بوده و درد و سفتی کمی حس می شود.
متوسط(درجه2): یک یا چند رباط پا تا حدی پاره می شود.مفصل مچ پا کاملا پایدار نبوده و نمی توان به طور معمول مفصل را حرکت داد. همچنین درد و تورم متوسطی در مچ پا وچود دارد.
شدید (درجه 3): یک یا چند رباط پا پاره شدخ و مچ پا ناپایدار می باشد. درد زیاد بوده و نمی توان حرکت کرد.
درمان
تقریبا تمام پیچ خوردگیهای مچ پا بدون جراحی قابل درمان هستند. برنامه درمانی پیچ خوردگی مچ پا بر حسب درجه بندی آسیب انجام می شود
- درجه 1 شامل استراحت ، محافظت از مچ پا و کاهش تورم است.
- درجه 2 شامل بازگرداندن دامنه حرکت ، قدرت و انعطاف پذیری مچ پا است.
- درجه 3 شامل تمرینات ثباتی و بازگشت تدریجی به فعالیتهایی که نیازی به چرخاندن یا پیچاندن مچ پا ندارند. بعداً با انجام انجام تمریناتی که نیاز به چرخش شدید ، ناگهانی (فعالیتهای قطع) دارند ، دقیقاً مانند تنیس ، بسکتبال یا فوتبال ، این امر بعداً دنبال می شود.
برنامه درمان مچ پا در سه فاز ممکن است برای کشیدگی های خفیف رباطها 2 هفته و برای صدمات شدیدتر 6 تا 12 هفته به طول انجامد.
در مورد کشیدگی های خفیف تر ، پزشک ممکن است درمان خانگی ساده را توصیه کند. جهت درمان خانگی پروتکل RICE را در اسرع وقت پس از آسیب دیدگی خود دنبال کنید:
R: استراحت کرده و راه نروید.
I : یخ باید بلافاصله استفاده شود تا تورم کاهش یاید. یخ را می توان به مدت 20 تا 30 دقیقه ، سه یا چهار بار در روز استفاده شود. یخ را مستقیماً روی پوست نمالید!
C: انجام بانداژ باعث بی حرکتی و حمایت از مچ پا ی آسیب دیده می شود.
E : در 48 ساعت اول مچ پا را بالاتر از سطح قلب خود قرار دهید.
درمان دارویی
شامل داروهای ضد التهابی غیر استروئیدی (NSAIDs) مانند ایبوپروفن و ناپروکسن می توانند به کنترل درد و تورم کمک کنند. از آنجا که هم با کاهش تورم و هم با کنترل درد باعث بهبود عملکرد می شوند. در مقایسه با داروهای ضد درد دارای مواد مخدر گزینه بهتری برای کشیدگی های خفیف هستند.
علاوه بر پروتکل RICE و داروهای اضافی ، برخی از کشیدگی ها به درمان نیاز دارند.
عصای زیر بغل
در بیشتر موارد تورم و درد از 2 تا 3 روز به طول می انجامد. ممکن است پیاده روی در این مدت دشوار باشد و پزشک ممکن است در صورت لزوم جهت راه رفتن عصا را توصیه کند.
بی حرکتی
بی حرکتی در مرحله اولیه بهبودی ، مهم است. در این حالت مچ پای خود را حمایت کرده و از حرکات ناگهانی اجتناب کنید. برای موارد درجه 2 با استفاده از بریس مناسب می توان بی حرکتی مچ پا را ایجاد کرد. کشیدگی های درجه 3 ممکن است به مدت 2 تا 3 هفته به بریس نیاز داشته باشند.
درمان فیزیوتراپی
جهت درمان و بازگشت به وضعیت اولیه و نرمال مچ پا نیازمند انجام فیزیوتراپی تخصصی مچ پا و تمرینات خاص می باشد.
فیزیوتراپی مچ پا درواقع تمرینات توانبخشی با هدف جلوگیری از سفتی ، افزایش قدرت و جلوگیری از مشکلات مزمن مچ پاست. در مرکز فیزیوتراپی مهر گرگان با تمرکز بر این اهداف فیزیوتراپی به همراه تمرینات ورزشی انجام می شود.
تمرینات توانبخشی شامل :
انجام حرکات اولیه: جهت کاهش تورم و سفتی و افزایش دامنه حرکتی مچ پا می باشد.
تمرینات تقویتی: پس از تحمل وزن بدون افزایش درد یا تورم ، تمریناتی برای تقویت ماهیچه ها و تاندون ها در قسمت جلو ، پشت پا و طرفین پا به برنامه درمانی اضافه می شود.
تمرینات آب درمانی: تمرینات مقاومتی به میزان تحمل بیمار اضافه می شود.
تمرینات تعادلی
تمرینات استقامتی و چابکی: دویدن در شکل 8 که به تدریج کوچکتر می شود. هدف افزایش قدرت و دامنه حرکت با افزایش تعادل با گذشت زمان است.
با مهر، تمامی دردها آرام خواهد گرفت | مرکز فیزیوتراپی مهر
